Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση έχει να κάνει με την κοινή συνισταμένη τριών εννοιών
οι οποίες καθημερινά μεταβάλλονται. Οι έννοιες αυτές είναι η εκπαίδευση γενικά,
η επιστήμη των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών και το Διαδίκτυο. Έτσι η εξ
αποστάσεως εκπαίδευση στα ΓΣΠ για να εφαρμοσθεί σωστά καλείται να επιλύσει όλα
τα προβλήματα που προκύπτουν από τον συνδυασμό των τριών
εννοιών.
Καταρχάς η εκπαίδευση και κυρίως η αρχική εκπαίδευση σε όλες τις
βαθμίδες, είναι μία κοινωνική διαδικασία που στοχεύει στην εξυπηρέτηση της
παιδείας και της επαγγελματική κατάρτισης των ατόμων, έτσι ώστε να δημιουργήσει
κοινωνικές οντότητες που θα συμβάλουν στην παραγωγική αλλά και στην πολιτισμική
εξέλιξη της κοινωνίας
Από την άλλη μεριά το διαδίκτυο και οι νέες
τεχνολογίες αποπνέουν παιδεία και είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν στην
εκπαίδευση. Όμως το περιεχόμενο της Παιδείας αυτής δεν εκλαμβάνεται ασφαλώς με
τον ίδιο τρόπο από όλους τους αποδέκτες, αλλά εξαρτάται από τις διάφορες
οικονομικές, γεωγραφικές και πολιτισμικές συνθήκες.
Τα τελευταία χρόνια
τα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (ΓΣΠ) προβάλουν δυναμικά στο χώρο των
Γεωεπιστημών. Η εξέλιξη αυτή δημιουργεί τις συνθήκες για συστηματική εκπαίδευση
όσων θεραπεύουν τις επιστήμες αυτές στις θεμελιώδεις αρχές των ΓΣΠ, σε σχέση με
τις μεθόδους και διαδικασίες που εφαρμόζονται στις Γεωεπιστήμες. Δυστυχώς όμως
λόγω του ότι η επιστήμη αυτή έχει αναπτυχθεί τα τελευταία 30 χρόνια, υπάρχουν
αρκετά προβλήματα στην διδασκαλία τους, τα οποία κυρίως προκύπτουν από την
έλλειψη διαλειτουργικότητας μεταξύ των διαφόρων εμπορικών λογισμικών της αγοράς,
τα οποία χρησιμοποιούνται στις εργαστηριακές ασκήσεις. Έτσι η διαδικασία της
εκπαίδευσης στα ΓΣΠ, εστιάζεται συνήθως στην εκμάθηση ενός εμπορικού λογισμικού,
παρά στην διδασκαλία των θεμελιωδών εννοιών των και υπάρχουν αρκετές διαφορές
στα εκπαιδευτικά προγράμματα που προσφέρουν οι διάφοροι φορείς. Έτσι η εξ
αποστάσεως εκπαίδευση στα ΓΣΠ έχει αφενός μεν να επιλύσει τα προβλήματα που
προκύπτουν κυρίως από την έλλειψη διαλειτουργικότητας και αφετέρου τα προβλήματα
που προκύπτουν από την μεταφορά της συμβατικής διδασκαλίας τους στο
διαδίκτυο.
- Εκπαιδευτική διαδικασία στο διαδίκτυο ενάντια στην
παραδοσιακή
Κύριο χαρακτηριστικό της παραδοσιακής εκπαίδευσης είναι η
φυσική παρουσία διδάσκοντος και διδασκόντων στο ίδιο μέρος όπου γίνονται είτε οι
διαλέξεις της θεωρίας είτε η πρακτική εξάσκηση στα εργαστήρια. Ο διδάσκων
παρουσιάζει και αναπτύσσει το μάθημα ενώ οι σπουδαστές παρακολουθούν την διάλεξη
και συμμετέχουν ενεργά θέτοντας τις απορίες και παρατηρήσεις τους. Η κοινωνική
διάσταση της φυσικής αυτής παρουσίας καθιστά τον συμβατικό τρόπο εκπαίδευσης
αναγκαίο και πολύ δύσκολα θα πάψει να διαδραματίζει τον σημαντικότερο ρόλο στην
εκπαιδευτική διαδικασία. Από την άλλη μεριά όμως παρουσιάζονται σημαντικά
προβλήματα όπως
· μειωμένη παρακολούθηση των διαλέξεων ειδικότερα αυτών
που απευθύνονται σε φοιτητές μεγάλων εξαμήνων σαν αποτέλεσμα
κοινωνικοοικονομικών πιέσεων για ένταξη στην αγορά εργασίας
· αρκετά
ερωτήματα και απορίες καθώς και η επίλυσή τους είναι επιθυμητό να υποβάλλονται
και σε ώρες εκτός μαθήματος
· πολλές ανακοινώσεις αλλά και νέα
προσεγγίσεις ενός θέματος γίνονται κατά την διαδικασία του μαθήματος και οι
οποίες δεν γίνονται γνωστές σε όλους τους σπουδαστές.
·πολλές φορές σε
μία διάλεξη τυχαίνει να παρουσιασθεί ένα θέμα μοναδικά, λόγω της επίτευξης
διαλόγου υψηλού επιπέδου μεταξύ διδάσκοντος και διδασκομένων. Η επανάληψη όμως
της ίδιας διάλεξης πρακτικά είναι σχεδόν αδύνατη.
· Λόγω της δυναμικής
και γρήγορης εξέλιξης της βιβλιογραφίας και ειδικότερα στα ΓΣΠ είναι απαραίτητη
η συμπλήρωσή των διαλέξεων με πληροφοριακό και μαθησιακό υλικό, άλλων
πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων, βιβλιοθηκών κλπ
- Αντίθετα στην εξ
αποστάσεως εκπαίδευση
· Δεν είναι απαραίτητη η συνεύρεση στο ίδιο μέρος
διδάσκοντος και διδασκομένων
· το εκπαιδευτικό υλικό εμπλουτίζεται
δυναμικά και μάλιστα με νέες μορφές υλικού όπως είναι τα πολυμέσα, καθιστώντας
το μάθημα ελκυστικό αφού κεντρίζει το ενδιαφέρον των διδασκομένων
· ο
ρόλος του μαθητή αναβαθμίζεται διότι δεν είναι πλέον παθητικός, αφού συμμετέχει
ελεύθερα στην ανταλλαγή προβληματισμών και ενθαρρύνεται στην αναζήτηση
γνώσης.
· δίνεται η ευκαιρία παρακολούθησης του μαθήματος από
οποιονδήποτε χώρο έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο
· Διευρύνεται η επικοινωνία
μεταξύ των διδασκομένων και η ανταλλαγή προβληματισμών αποκτά μεγαλύτερη
σημασία
Η δραματική ανάπτυξη του διαδικτύου οδήγησε στην δημιουργία
ιστοσελίδων όπου μπορεί κανείς χωρίς να διαθέτει εξειδικευμένο λογισμικό να
δημιουργήσει χάρτες ή να κατεβάσει στον υπολογιστή ένα μεγάλο πλήθος γεωγραφικών
δεδομένων. Ο αριθμός των ατόμων που ασχολούνται καθημερινά με τα ΓΣΠ αυξάνει
μέρα με την ημέρα καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη εκπαίδευσης των. Τα
περισσότερα από τα άτομα αυτά είναι:
1. Εργαζόμενοι για τους οποίους η εξ
αποστάσεως εκπαίδευση αποτελεί τη μοναδική λύση. Τα άτομα αυτά μπορεί να
εκπαιδευτούν χωρίς να εγκαταλείψουν τον χώρο εργασίας τους. Έτσι ωφελούνται και
οι επιχειρήσεις διότι αφενός μεν δεν στερούνται τις υπηρεσίες των εργαζομένων
και αφετέρου αποκτούν άτομα με υψηλότερη μόρφωση και εξειδίκευση.
2.
Υπάρχει μεγάλος αριθμός σπουδαστών οι οποίοι θέλουν να συμπληρώσουν την
εκπαίδευσή τους παίρνοντας βασικές γνώσεις στα ΓΣΠ τις οποίες δεν πήραν από τις
σχολές που απεφοίτησαν (Για παράδειγμα γεωλόγοι, οικονομολόγοι,
περιβαλλοντολόγοι, κλπ)
3. Άτομα τα οποία για κάποιο λόγο δεν μπορούν να
μετακινηθούν σε κάποιο μεγάλο αστικό κέντρο όπου γίνονται τα μαθήματα
αυτά.
Μέρα με την ημέρα όλο και περισσότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα και
οργανισμοί χρησιμοποιούν την τεχνολογία του διαδικτύου για παροχή εκπαιδευτικών
προγραμμάτων ή σεμιναρίων στην επιστήμη των ΓΣΠ. Τα πλεονεκτήματα είναι
προφανή
Μπορείς να έρθεις σε επαφή με ανθρώπους με τους οποίους δεν θα
μπορούσες ποτέ να επικοινωνήσεις, κάνοντας την εμπειρία της μάθησης πιο πλούσια
με ποικίλα θέματα. Μπορείς να διδάξεις όταν και όπου είναι εύκολο και να
έρχεσαι σε επαφή με τους σπουδαστές σου πολύ πιο συχνά από ότι στην παραδοσιακή
τάξη Οι σπουδαστές μπορεί να συμμετέχουν στο μάθημα σε χρόνο και τόπο τον
οποίο αυτοί κανονίζουν, ανάλογα με τις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες διαβίωσης
Το σεμινάριο αυτό αποτελεί μία πρόκληση για το εργαστήριο μας, αλλά και
για μας τους ίδιους προσωπικά.Γιαυτό θα καταβάλουμε κάθε προσπάθεια όχι μόνο για
την επιτυχή έκβασή του αλλά και για την καθιέρωσή του μέσα στην εκπαιδευτική
διαδικασία των ΓΣΠ. Πιστεύουμε ότι έτσι θα συμβάλουμε στην εξάπλωση των ΓΣΠ στην
χώρα μας αφού θα δώσουμε την ευκαιρία σε ανθρώπους οι οποίοι δεν είναι κοντά στα
μεγάλα αστικά κέντρα να εκπαιδευθούν χωρίς να απαιτείται η φυσική τους
παρουσία
Κωστής Κουτσόπουλος
Καθηγητής
ΕΜΠ Επιστημονικός Υπεύθυνος ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ GIS
ΕΙΣΑΓΩΓΗ